АЛМАТЫДА ЖӘНЕ ҚАЗАҚСТАНДА ЗИЯТКЕРЛІК МЕНШІКТІ ЖӘНЕ МАТЕРИАЛДЫҚ ЕМЕС ОБЪЕКТІЛЕРДІ БАҒАЛАУ

Бизнесті бағалау және меншіктің кез келген нысанындағы активтерді бағалау - айтарлықтай көп еңбекті қажет ететін және күрделі мәселе. Бұл рәсімнің мақсаты болып берілген уақыт кезеңінде бизнестің құны туралы ақпаратты алу табылады. Бизнес пен активтерді бағалау кезінде біз бағалау тәсілдерінің үш түрінің ең қолайлысын - салыстырмалы, шығындық немесе табыстық тәсілді пайдаланамыз.

Табыстық тәсіл күтілетін пайданы есептеу арқылы бизнестің құнын анықтауды ескереді. Бұл тәсілде бизнестің табысы мен кірістілігін есептеу құнның анықтаушы факторы болып табылады.

Салыстырмалы тәсіл тең бәсекелестік жағдайында бағаланатын бизнесті ұқсас қызмет объектілерімен салыстыруды тұспалдайды. Бұл тәсілдің артықшылығы келесідегідей - объективті құн компанияның қызмет ету нәтижелерін көрсететін болса, мәміле құны нарықтағы жағдайды көрсететін болады.

Шығындық тәсіл бизнестің құнын жұмсалған шығындар тұрғысынан анықтайды. Бұл тәсілдегі активтердің теңгерімдік құны бизнестің нарықтық құнының негізгі көрсеткіші ретінде болып саналмайды. Осыған сүйене отырып, шығындық тәсілде активтерді мұқият қайта бағалау бизнестің құнын анықтаудың бастапқы қадамы болып табылады. Шығындық тәсілдің артықшылығы - оның бар активтерге негізделуінде, және бұл бизнесті бағалаудың басқа тәсілдеріне тән «айнымалылардың» пайда болуын болдырмауға жағдай туғызады.

Акцияларды бағалау және бағалы қағаздарды бағалау бағалы қағаздар немесе акциялар иесінің құқықтарының кешенін түсінуді және осы құқықтардың құндылығын анықтауды ескере отырып, бағаланатын объектінің нарықтық құнын анықтауды тұспалдайды. Бағалы қағаздың құнын анықтау барысында оның түріне, эмитентіне және оның қаржы биржаларында бар болуына елеулі көңіл бөлінеді. Бағалы қағаздың бағалау құндық мәніне әсер ететін мән-жайлар:

• Акцияларға сұраныс пен ұсыныс
• Бағаланатын бағалы қағаздың немесе акцияның өтімділігі
• Ұқсас акциялар мен бағалы қағаздардың бағамдары
• Болжалды болашақ пайданың кірістілігі немесе құны
• Бағалы қағаз немесе акция эмитенті
• Бағалы қағаздың тұрақтылығы
• Кепілдіктерді сақтамау ықтималдығы

Инвестициялық жобаларды бағалау - нақты активтерге қаражатты инвестициялаудың болжалды нұсқаларын анықтау рәсімінің маңызды кезеңі. Инвестициялық жобаны бағалау арқылы оның әлеуметтік-экономикалық және қаржылық тиімділігі анықталады. Инвестициялық жобаны бағалауды жүргізу келесі сұрақтарға жауап алуды болжайды:

• Инвестицияның табыстылығы
• Жобаның өтелу уақыты
• Жоба тәуекелдерінің ықтималдығы

Инвестициялық жобаларды кәсіби түрде орындалған бағалау мыналарға мүмкіндік береді:

• Инвестициялаудың қажетті шарттары туралы ақпарат алу
• Лайықты инвестициялық шешімдерді анықтау
• Инвестициялаудың нәтижелеріне теріс ықпал ететін жағдайларды анықтау және олардың әсерін шектеу
• Тәуекелдер мен табыстылықтың оңтайлы көлемдерін анықтау
• Инвестициядан кейінгі бағалау жоспары бойынша іс-әрекеттерді дайындау

Зияткерлік меншікті бағалау – бұл өндірістік және технологиялық жаңалығымен сипатталатын материалдық емес активтің әлеуетті табыстылығын талдау арқылы белгіленетін бағаны анықтау. Зияткерлік меншікті бағалаудың ең кең таралған объектілері:

• Брендтер мен тауар белгілері
• Дерекқорлар мен бағдарламалық жасақтама
• Сайттар мен домендік атаулар
• Лицензиялар мен патенттер
• Гудвилл мен коммерциялық құпия
• Әдеби-көркем және музыкалық шығармалар
• Авторлық және сабақтас құқықтардың басқа объектілері

Зияткерлік меншікті бағалауды жүргізудің мақсаттары:

• Кәсіпорындар мен компаниялардың құндық көрсеткіштері туралы ақпарат алу
• Компаниялардың салық шығындарын азайту
• Коммерциялық мәмілелерді жасау, жекешелендіру кезінде материалдық емес активтердің бағасын анықтау
• Лицензиялар мен патенттердің құнын анықтау
• Компанияның инвестициялық тартымдылығын бағалау мақсатында ақпарат алу
• Зияткерлік меншік объектісінің авторлық аударымдар көлемін анықтау
• Өзгесі

Мүліктік кешендерді бағалау - оларға қатысты бағалау жүргізіліп жатқан кешеннің теңгеріміндегі объектілерге мүліктік құқықтар кешенінің қаржылық құнын анықтау. Мүліктік кешенге тәуелсіз бағалауды жүргізу кезінде жылжымайтын мүлік, техникалық жабдықтандыру және басқа да негізгі құралдар туралы толық ақпаратты қамтитын арнайы әзірленген дерекқорлар пайдаланылады. Мүліктік кешендерді тәуелсіз бағалау:

• Мүліктік кешендерді әкімшілендіру сапасын арттыру үшін
• Бағалау нәтижелерін мүліктік кешендерді басқару тиімділігінің өлшеуіші ретінде қолдану үшін
• Бизнесті дамытуда дұрыс стратегиялық іс-шараларды әзірлеу үшін
• Бизнестің инвестициялық тартымдылығын арттыру үшін
• Мүліктік кешендерді қайта құрылымдау үшін
• Мүліктік кешендердің сенімгерлік басқаруға тапсыру үшін қажет

Сондай-ақ мүліктік кешендердің құнын бағалау келесі мәселелерді шешу үшін жүргізіледі:

• Мәмілелерді жасау
• Несиені мақұлдау
• Жарғылық қорға қаражат тарту
• Сақтандыру рәсімдерін жүзеге асыру;
• Меншік иелерінің мүлкінің пайыздық үлесін анықтау

Біздің мамандар дайындаған мүліктік кешенде бағалау туралы есеп Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына толық сәйкес келетін ресми құжат болып табылады және барлық мемлекеттік органдарда қарауға қабылданады.

Аяқталмаған құрылысты бағалау нарықтың ағымдағы күйіне сәйкес келетін объектінің нарықтық құнын анықтайды. Мұндай бағалау аяқталмаған құрылысты бағалау объектісі орналасқан жер учаскесін тиімді пайдалану бойынша іс-шараларды анықтауға себептеседі. Мысалы, мұндай бағалау кепілге беру, кәсіпорынның жарғылық капиталына салым салу, негізгі құралдарды қайта бағалау, коммерциялық мәмілелерді жасау кезінде және басқа да көптеген жағдайларда қажет етіледі.

• Аяқталмаған құрылыс объектілерін бағалау:
• Бағалау объектісін компания теңгерімінде орналастыру және объектіні бухгалтерияда көрсету кезінде
• Ұйымдағы қайта құрылымдау және басқа өзгерістер кезінде
• Аяқталмаған құрылыс объектісінің бағасын анықтау кезінде
• Аяқталмаған құрылыс объектісін сатып алу және сату кезінде
• Бағалау объектісі және ол орналасқан жер учаскесін тиімді басқару үшін
• Бағалау объектісін пайдалану стратегиясын әзірлеу кезінде қажет болады.

Бизнесті, бағалы қағаздарды, материалдық және материалдық емес активтерді бағалау қажет пе? Біздің мамандар — бағалау рәсімін жылдам және мінсіз орындай алатын тәжірибелі кәсіпқойлар.